Bắt nguồn từ ngọn núi Yên Ngựa, thuộc dãy núi Tam Đảo, cách thị trấn Sơn Dương 17 km về phía đông nam, thác Đồng Phai, xã Hợp Hòa (còn gọi là thác Đền) là hợp lưu của 10 dòng suối từ trên đỉnh núi Yên Ngựa đổ về. Thác nước nằm gọn trong một khu rừng nguyên sinh có nhiều cổ thụ, hai bên thác là vách đá cao phủ rong rêu và rễ cây buông chằng chịt.
Lên thác Đồng Phai vào những ngày hè nóng nực này, du khách sẽ có dịp được thưởng ngoạn vẻ đẹp hoang sơ, không khí trong lành, mát dịu của dòng thác. Thác nước từ trên cao đổ xuống, tạo thành những bồn tắm thiên nhiên tuyệt đẹp. Lội ngược theo dòng suối, du khách sẽ bắt gặp những gềnh đá kỳ vĩ.
Thác có rất nhiều tầng, dưới các tầng thác lại có các vũng rộng, tha hồ ngâm mình bơi lội, có cả bể vô cực. Nước nguồn đổ từ trên đỉnh Tam Đảo cao hơn 1000m xuống nên trong vắt và lạnh tê!
Có thể đặt ăn của 2 nhà dân trước lúc vào thác, gà vịt ngan luộc mang lên tận nơi chỉ việc oánh chén. Giá cả cực hợp lý!
Tuyên Quang - Yên Bái hay gọi thác là Đát, đến Hợp Hoà chỉ cần hỏi vào Đát Đồng Phai là dân họ chỉ tận nơi.
Nguồn: Ngân Phương - Lê Triều Dương